معناشناسی تدبر در قرآن کریم با تکیه بر روابط همنشینی و جانشینی

Authors

محسن قاسم پور

مرتضی سلمان نژاد

abstract

در پی جویی نگرش بازتابیده در قرآن کریم به موضوع ادراک و فهم، با حوزۀ معنایی گسترده ای روبه رو می شویم که در آن مفاهیم متعددی به یکدیگر پیوند خورده اند. از مفاهیم بنیادین این حوزه، «تدبّر» است. افزون بر آیات متعدد قرآن که با کاربرد تعابیر مختلف از لزوم تدبّر گفته اند، در چهار آیه از قرآن کریم نیز با کاربرد هم ریشه های واژۀ تدبر، از این عمل همچون یک تکلیف، یا حتی غایت نزول قرآن یاد می شود. بناست که در این مطالعه، با کاربرد روشهای معناشناسانه این مفهوم قرآنی را بازشناسیم؛ مفهومی که از دیرباز مفسران مختلف به بحث در باره اش پرداخته اند و البته، میزان توجهات بدان در سدۀ اخیر افزایشی چشمگیر دارد. بدین منظور، نخست با مروری بر آیات تدبّر و سنت تفسیری، تصویری اجمالی از جایگاه این مفهوم در قرآن کریم بازخواهیم نمود. آن گاه از رویکرد معناشناسی ساخت گرا و با تحلیل واژگان همنشین و جانشین «تدبّر» در قرآن کریم، برای شناخت مؤلفه های معنایی بنیادین این واژۀ قرآنی کوشش خواهیم کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

معناشناسی «احباط» در قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی

مفهوم «احباط» یکی از مفاهیم مهم در قرآن کریم محسوب می‌شود. در این پژوهش نگاهی معناشناختی به این واژه داریم و هدف تبیین واژۀ احباط و کشف لایه‌های معنایی و استخراج مؤلفه‌های معنایی آن‌ در قرآن کریم با استفاده از شیوه‌های نوین معناشناسی خواهد بود. با نگاهی معناشناختی به این واژه و با رویکرد همزمانی و توصیفی و تأکید بر روابط هم‌نشینی و جانشینی، می‌توان گفت که واژۀ «حبط» به‌لحاظ معنایی ارتباط نزدیکی...

full text

معناشناسی نفس در قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی

نفس از واژه‌های کلیدی در حوزة انسان‌شناسی است؛ ازاین‌رو، از دیرباز مکاتب کلامی، عرفانی، تفسیری و روایی به آن توجه کرده‌اند. این پژوهش با استفاده از روش معناشناسی، مفهوم نفس از دیدگاه قرآن کریم را تبیین کرده است؛ زیرا معناشناسی به‌دلیل نگاه تحلیلی و دقیق به متن، روشی سودمند برای دستیابی به معنای حقیقی کلمه است. با بررسی واژة نفس با رویکرد هم‌زمانی، روشن شد نفس بر محور همنشینی صفتی با مفاهیم واحد...

full text

معناشناسی «بین» در قرآن براساس روابط جانشینی و همنشینی

چکیده معناشناسی «بین» در قرآن بر اساس روابط همنشینی و جانشینی معناشناسی واژگان قرآن از مهمترین ضرورت ها و رسالتی بر دوش پژوهشگران زبان عربی است، که برای درک و فهم قرآن، لازم و ضروری است، گرچه خرد و عقل بشری از دسترسی آن معانی والا، قاصر و ناتوانند و تنها دیدگان روشن و دارای بصیرت می‌توانند به محاسن انوار آن دست یابند که «لا یمسه إلا المطهرون»، ولی این مطلب از ارزش و ضرورت و اهمیت کاوش‌های قرآنی...

full text

معناشناسی «کلمه» در قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی

مفهوم «کلمه» یکی از مهمترین مفاهیم و در عین حال پیچیده ای است که از دیرباز مورد توجه مکاتب بشری و الهی بوده است. «کلمه» در قرآن کریم نیز جایگاهی ویژه دارد و تکرار این واژه در کتاب تدوین (قرآن)، نماد اهمیت آن است. این پژوهش، با استفاده از برخی روش های نوین معناشناختی به تبیین مفهوم «کلمه» و استخراج مولفه های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است؛ زیرا معناشناسی به دلیل به کارگیری نگاهی تحلیلی و موش...

15 صفحه اول

معنا‌شناسی‌ «کلمه» در قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی

مفهوم «کلمه» یکی از مفاهیم مهم و در عین حال پیچیده‌ای است که از دیرباز مورد توجه مکاتب بشری و الهی بوده است. «کلمه» در قرآن کریم نیز جایگاهی ویژه دارد و تکرار این واژه، نماد اهمیت آن است. معناشناسی واژه های قرآنی، از روش‌های نوین پژوهش در قرآن کریم است و از این رو در نوشتار حاضر با استفاده از برخی روش‌های نوین معناشناختی، مفهوم«کلمه» تبیین و مؤلفه‌های معنایی آن از قرآن کریم استخراج شده است. در ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
صحیفۀ مبین ـ پژوهشنامۀ مطالعات تاریخی ـ زبانشناختی قرآن و عترت

Publisher: معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی ـ پژوهشکدۀ قرآن و عترت

ISSN 1735-8701

volume 18

issue 52 2013

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023